Συζήτηση 2η: Commons: Από την αρχιτεκτονική στην πολιτική

Η δεύτερη συζήτηση θα γίνει την Παρασκευή 09/12/2011, στην αίθουσα 301, στην πτέρυγα του τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, στις 16:00.

Έχοντας δει τον κόσμο των ανοιχτών λογισμικών και των κοινοτήτων τους αλλά και τον ρόλο τους στην εξέλιξη των ψηφιακών εργαλείων σχεδιασμού, είμαστε έτοιμοι να ερευνήσουμε τις επιπτώσεις που έχει η χρήση τους στην αρχιτεκτονική αλλά και την κοινωνία γενικότερα.

Αυτό θα γίνει μέσα από τέσσερις εισηγήσεις. Στην πρώτη εισήγηση, από τις φοιτήτριες του τμήματος τμήματος  αρχιτεκτόνων μηχανικών ΑΠΘ, Ελεάννα  Μπρέζα και Άρτεμις Ψάλτογλου, θα  παρουσιαστούν οι βασικές αρχές δύο εφαρμογών ανοιχτού κώδικα που  χρησιμοποιούνται και στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Αφενός το Blender  3D για τη δημιουργία τρισδιάστατων γραφικών και αφετέρου η Processing  ως μια γλώσσα προγραμματισμού σε ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον  ανάπτυξης,  για την παραγωγή και επεξεργασία της μορφής, της κίνησης  και της αλληλεπίδρασης. Η δυνατότητα ελέγχου των εργαλείων από τον  χρήστη με την πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα και η συνεχής βελτίωση τους  μέσα από τις κοινότητες του εκάστοτε λογισμικού, αποτελούν βασικά  επιχειρήματα για τη στήριξη της χρήσης ανοιχτών λογισμικών.

Η δεύτερη εισήγηση, από τον Δημήτρη Γουρδούκη, αρχιτέκτονας, , υποψήφιος διδάκτορας τμήματος αρχιτεκτόνων μηχανικών ΑΠΘ, αναφέρεται στις σημερινές κοινωνίες του ελέγχου, στις οποίες τα πρωτόκολλα επικοινωνίας παίζουν το ρόλο του φορέα διαχείρισης των κοινωνιών αυτών. Αποτελούν το απαραίτητο πλαίσιο που καθιστά δυνατή την ανάπτυξη οριζόντιων δικτύων, και κατά μία έννοια το ‘διάγραμμα’ της εποχής μας. Παρόλα αυτά, ο οριζόντιος χαρακτήρας τον σημερινών δικτύων συνυπάρχει με αυστηρές ιεραρχικές δομές, απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία τους, δημιουργώντας μία πολύ ιδιαίτερη συνθήκη. Η αρχιτεκτονική διαδικασία χαρακτηρίζεται επίσης από την ύπαρξη πρωτοκόλλων που ορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των στοιχείων της, ενώ αντίστοιχες δομές ελέγχου είναι επίσης παρούσες. Τα λογισμικά ανοικτού κώδικα θα μπορούσαν να είναι μία λύση απέναντι στο ερώτημα του ποιος ασκεί τον έλεγχο σε αυτή τη διαδικασία.

Στην τρίτη εισήγηση, ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, αρχιτέκτονας, καθηγητής της αρχιτεκτονικής σχολής του ΕΜΠ, θα μας μιλήσει για το πως στα ψηφιακά κοινά ο σχεδιασμός ¨ξεχειλίζει¨ από τα στενά χωρικά και χρονικά  όρια παραγωγής ενός συγκεκριμένου έργου,  τείνει να αυτονομηθεί, να συγκροτήσει μια ροϊκή πραγματικότητα που κυκλοφορεί μεταξύ όλων των δυνατών σχεδιασμών συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών έργων. Ο σχεδιασμός τείνει να αποκτήσει ένα κοινό (common) χαρακτήρα. Τι σημαίνει όμως η  προώθηση της ιδέας της ελεύθερα διακινούμενης, μη ιδιοποιήσιμης, γνώσης, της απόρριψης της ιδιοκτησίας της γνώσης, της προσχώρησης στην υπεράσπιση  των ψηφιακών κοινών;

Τέλος, η τέταρτη εισήγηση, από τον Αλέξανδρο Κιουπκιολή, λέκτορα του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, αφορά την έννοια του «πλήθους», που αποτελεί φορέα μιας «απόλυτης δημοκρατίας», αναπτύχθηκε στην τριλογία Αυτοκρατορία, Πλήθος και Κοινοπολιτεία (Commowealth) από τους M. Hardt και A. Negri έχοντας ως κύρια αναφορά, μεταξύ άλλων, τις κοινότητες που συγκροτούνται στο Διαδίκτυο και ιδιαίτερα τις κοινότητες του ανοικτού λογισμικού.Η θεωρία αυτή αποτελεί τη συστηματικότερη προσπάθεια που έχει κάνει η σύγχρονη πολιτική σκέψη για να επεξεργαστεί νέες ιδέες για την κοινωνική χειραφέτηση στην εποχή μας με βάση τα σχήματα των δικτυακών κοινοτήτων. Θα αναλύσουμε αυτό το εγχείρημα εξετάζοντας κριτικά τι μπορεί να προσφέρει στη θεωρία και την πράξη για την προαγωγή της ισότητας και της ελευθερίας στον κόσμο μας.

Αυτές οι τέσσερις εισηγήσεις ελπίζουμε να αποτελέσουν την βάση για μία συζήτηση πάνω στην αρχιτεκτονική αλλά και την πολιτική θεωρία και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζονται από το παράδειγμα των ανοιχτών λογισμικών.